Η Αρχιτεκτονική για άλλους θεωρείται Τέχνη και για άλλους Επιστήμη. Δεν υπάρχει ένας ορισμός για την Αρχιτεκτονική.  Όπως αναφέρει η αρχιτεκτονική έκδοση του περιοδικού Avant Garde: «ο Ελβετός Hannes Meyer λέει πως “αρχιτεκτονική είναι η τέχνη της οικοδομικής” και ο Άγγλος John Ruskin πως “αρχιτεκτονική  είναι  η  διακόσμηση  μιας  κατασκευής,”  ενώ ο  Αυστριακός  Richard Neutra πιστεύει πως είναι “ένας καθρέφτης, γιατί αντανακλά ένα ολόκληρο φάσμα της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ο Γαλλοελβετός Le Corbusier την ερμηνεύει ως “σοφό, σωστό και καταπληκτικό παιχνίδι των  μορφών  κάτω  από  το  φως”  και  ο  δικός  μας  Άρης  Κωνσταντινίδης  επιμένει  πως  “αρχιτεκτονική  δεν  γίνεται  μόνο  από  τους  αρχιτέκτονες”».  Η πληθώρα αυτή οπτικών αντικατοπτρίζει τη διαφορετικότητα του  τρόπου  με  τον  οποίο  έχουν αντιληφθεί  την  αρχιτεκτονική  όλοι  αυτοί  οι  σημαντικοί αρχιτέκτονες, και δείχνει ότι το πεδίο Αρχιτεκτονικής έχει περισσότερες από μία οπτικές κατανόησης και θεώρησης. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ως κλάδος ενώνει τις καλές τέχνες, με τις ανθρωπιστικές επιστήμες και τις επιστήμες μηχανικών. Μάλιστα με την επιστήμη των Πολιτικών Μηχανικών μοιράζεται κάποια κοινά σημεία, όμως είναι δύο διαφορετικές και διακριτές ειδικότητες: αν μπορούσαμε να αποδώσουμε τη διαφορά τους με λίγα λόγια θα λέγαμε ότι οι αρχιτέκτονες ασχολούνται με τον σχεδιασμό, το όραμα και τη μορφή κάθε κατασκευής, ενώ οι πολιτικοί μηχανικοί με την ακεραιότητα και την ασφάλεια της κατασκευής αυτής.

Ασχέτως ορισμού, οι σπουδές Αρχιτεκτονικής παρέχουν στους/στις φοιτητές/-τριες τα κατάλληλα εφόδια ώστε να φαντάζονται, να σχεδιάζουν και να κατασκευάζουν το περιβάλλον στο οποίο ζούμε, από τους δρόμους μέχρι και τα κτίρια του μέλλοντος. Ο όρος Αρχιτεκτονική χρησιμοποιείται συνηθέστερα για να περιγράψει υλικές δομές, όπως κτίρια, ωστόσο περιγράφει και τους τεχνικούς κανόνες του σχεδιασμού αυτών των κτιρίων, καθώς και τη μέθοδο κατασκευής τους.

Αν έχεις ανεπτυγμένη ικανότητα στο σχέδιο, τότε η σταδιοδρομία στην Αρχιτεκτονική ίσως σου ταιριάζει. Άλλωστε για να εισαχθείς σε μια σχολή Αρχιτεκτονικής θα πρέπει να δώσεις εξετάσεις για να αξιολογηθείς σε αυτή την ικανότητα (ελεύθερο και γραμμικό σχέδιο ενώ μετέπειτα, στο Πανεπιστήμιο θα αναπτύξεις εξειδικευμένες δεξιότητες που χρειάζονται για το αρχιτεκτονικό σχέδιο και θα τελειοποιήσεις την τεχνική σου. 

ΓΙατί όμως είναι σημαντική η Αρχιτεκτονική;

Αν κοιτάξει κανείς γύρω του θα δει την απάντηση, αφού περιβάλλεται από την Αρχιτεκτονική, δηλαδή κάθε μικρό ή μεγάλο κομμάτι του σχεδιασμένου περιβάλλοντος με όρια το βυθό του ωκεανού, την ατμόσφαιρα, και μερικά ολοένα μειούμενα σημεία της επιφάνειας της γης. 

Η Αρχιτεκτονική αντανακλά την κάθε εποχή και τα πολιτισμικά συμφραζόμενα. Όταν διδάσκεται κανείς για τους αρχαίους πολιτισμούς, το πρώτο πράγμα το οποίο αναδεικνύουν οι άνθρωποι είναι η Αρχιτεκτονική τους, διότι αποτελεί την κατεξοχήν έκφραση της ταυτότητάς τους. Αν δει κανείς τον Παρθενώνα για παράδειγμα, αποκτά μία εικόνα της κοινωνικής, πολιτικής, οικονομικής θρησκευτικής δομής σε σημεία του σχεδιασμού.

Οι αρχιτέκτονες συνεργάζονται με πληθώρα άλλων επαγγελματιών ώστε να δώσουν υπόσταση στα κτίριά τους, και σε όλη αυτή την ανθρώπινη αλυσίδα μεταδίδεται ένα σύνολο από βαθύτερες και πολυτιμότερες αξίες, αξίες που προσδιορίζουν με ακρίβεια το πώς οι πολιτισμοί βλέπουν τον εαυτό τους και τον κόσμο, καθώς και το πώς οι άνθρωποι βλέπουν και αλληλεπιδρούν ο ένας με τον άλλο. 

Η Αρχιτεκτονική συνδυάζει πρακτικές δεξιότητες και ακαδημαϊκή μελέτη, γεγονός που την καθιστά ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Αναπόσπαστο στοιχείο ενός προγράμματος σπουδών είναι η ανάπτυξη πρακτικών δεξιοτήτων σχεδιασμού: μεγάλο μέρος του χρόνου ενός φοιτητή καταλαμβάνουν εργασίες που γίνονται στα εργαστήρια ενώ διδασκαλία περιστρέφεται γύρω από κάθε είδος σχεδιασμού. Ακόμα, ένας/μία φοιτητής/τρια εξελίσσει επιπλέον δεξιότητες όπως η κατασκευή μακετών και η ψηφιακή σχεδίαση. Παράλληλα, εκπαιδεύεται σε αντικείμενα όπως η δομική, η οικοδομική, η κατασκευή, τα οικοδομικά υλικά, αλλά και σε πιο εξειδικευμένα πεδία όπως η περιβαλλοντικά βιώσιμη αρχιτεκτονική, ο πολεοδομικός σχεδιασμός, η τεχνολογία των υλικών και η αποκατάσταση κτιρίων και συνόλων. 

Σε θεωρητικό επίπεδο, ένας/μία φοιτητής/τρια αποκτά γνώσεις πάνω στην αισθητηριακή αντίληψη και το πώς βιώνεται ο χώρος, καθώς επίσης και στις βασικές αρχές του περιβαλλοντικού σχεδιασμού σε διαφορετικά περιβάλλοντα, όπως αγροτικές ή αστικές περιοχές. Κάθε πανεπιστήμιο δίνει σε διαφορετικό βαθμό έμφαση στη μελέτη της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής, αλλά αυτή περιλαμβάνεται με βεβαιότητα στο πρόγραμμα σπουδών. 

Αν κάποιος απολαμβάνει την πρόκληση της επίλυσης προβλημάτων τα οποία σχετίζονται με τον χώρο και την κατοίκησή του, τότε ίσως η δουλειά του/της αρχιτέκτονα του ταιριάζει απόλυτα. Οι αρχιτέκτονες έρχονται συνεχώς αντιμέτωποι με πολλές προκλήσεις που αφορούν τις ανάγκες, τα στοιχεία σχεδιασμού, τα δομικά και τα αισθητικά στοιχεία ενός κτιρίου. «Ένα πτυχίο αρχιτεκτονικής σε διδάσκει πώς να παίρνεις ένα σωρό δεδομένα και πληροφορίες και να τα μεταφράζεις σε ενημέρωση σχετικά με τον σχεδιασμό ενός κτιρίου ή την επίλυση ενός προβλήματος», γράφει ο Michael Riscica στο περιοδικό Young Architect. 

Αν κάποιος αναζητά ένα αντικείμενο στον οποίο δεν θα μείνει ποτέ του στάσιμος, τότε πρέπει να ξέρει ότι η Αρχιτεκτονική είναι ένας τομέας που εξελίσσεται και αλλάζει διαρκώς, τόσο σε επίπεδο υλικών όσο και σε επίπεδο τεχνικών και προτύπων σχεδιασμού. 

Βέβαια, πέρα όμως από το να κατασκευάζουν κτίρια και χώρους διαβίωσης, οι αρχιτέκτονες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μάχης του σχεδιασμού λύσεων για την κλιματική κρίση. Τελευταία, τους/τις αρχιτέκτονες απασχολούν ολοένα και περισσότερο περιβαλλοντικοί και κοινωνικά υπεύθυνοι μέθοδοι και υλικά κατασκευής. Συχνά γίνεται λόγος για “πράσινη κατασκευή”.  Ο Steven Holl, ανερχόμενος αρχιτέκτονας, λέει πως όταν σκέφτεται αυτού του είδους τα κτίρια και τους περιορισμούς τους πρέπει να λάβει υπόψη του πολλούς παράγοντες. Όπως εξηγεί, «ο χώρος, η γεωμετρία, το φως πρέπει να παραμείνουν ο κύριος στόχος της αρχιτεκτονικής, την ίδια στιγμή που το τεχνικό κομμάτι της κατασκευής αποσκοπεί σε μια αρχιτεκτονική μηδενικών ρύπων και απόλυτα πράσινη. Αλλά αυτή η ισορροπία ανάμεσα στην ποίηση της αρχιτεκτονικής από τη μία και στην πράσινη κατασκευαστική τεχνική από την άλλη είναι κρίσιμη».  

Η αρχιτεκτονική είναι ένα επάγγελμα που δεν περιορίζεται από την ηλικία. Αντιθέτως, με την πάροδο του χρόνου οι αρχιτέκτονες αποκτούν ωριμότητα σκέψης και διαχείρισης. Πολλοί από τους σύγχρονους μεγάλους του κλάδου, διευθύνουν τα πολύ επιτυχημένα αρχιτεκτονικά τους γραφεία σε μεγάλη ηλικία. Ο Frank Gehry, ο Norman Foster και τόσοι άλλοι. Επίσης η εκλιπούσα Zaha Hadid κέρδισε το Βασιλικό Χρυσό Μετάλλιο της RIBA στα 65 της. Και το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα, ο Oscar Niemeyer παρέμενε ενεργός στο επάγγελμα μέχρι τον θάνατό του, δέκα ημέρες πριν τα εκατοστά πέμπτα του γενέθλια. 

«Εμείς διαμορφώνουμε τα κτίριά μας. Στη συνέχεια, αυτά διαμορφώνουν εμάς». Αυτή η φράση ανήκει στον Βρετανό πρωθυπουργό Ουίνστον Τσώρτσιλ και δείχνει το μεγαλείο και τη σπουδαιότητα της Αρχιτεκτονικής. 

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να σπουδάσει κάποιος Αρχιτεκτονική:

Η φύση της Αρχιτεκτονικής: Οι αρχιτέκτονες επιδρούν αισθητά στις κοινότητες και τους κατοίκους τους, σχεδιάζοντας τοπόσημα, γέφυρες, στάδια, σχολεία, συγκροτήματα κατοικιών, σημεία αναψυχής - όλα όσα χρειάζονται οι άνθρωποι για να ζήσουν, να εξελιχθούν, να μάθουν και να διασκεδάσουν. Από τη φύση της η Αρχιτεκτονική ενδιαφέρεται για το μέλλον, και οι αρχιτέκτονες εκπαιδεύονται στο να οραματίζονται τον κόσμο όχι όπως είναι, αλλά όπως θα μπορούσε να γίνει. 

Η δημιουργικότητα: Ο/η Αρχιτέκτονας είναι ένα είδος εφευρέτη/-τριας ο οποίος καταφέρνει να συλλαμβάνει νέες υλοποιήσιμες επινοήσεις. Η Αρχιτεκτονική είναι ένα επάγγελμα που προσφέρει μεγάλη ηθική ικανοποίηση. Αποκομίζει κανείς μια απίστευτη αίσθηση απόλαυσης όταν τα σχέδιά του από το χαρτί μετατρέπονται σε πραγματικά κτίρια. Στο πεδίο της Αρχιτεκτονικής ένας/μία φοιτητής/-τρια πρόκειται να γνωρίσει τη χαρά της δημιουργίας, να αναπτύξει το προσωπικό του ύφος και να το εκφράσει μέσα από τη δουλειά του/της.

Ευρείες γνώσεις: Η φοίτηση στη Σχολή της Αρχιτεκτονικής είναι απαιτητική, αλλά αποτελεί ένα πολύ απολαυστικό και συναρπαστικό διάστημα στη ζωή ενός αρχιτέκτονα καθώς συνδυάζει ευρείες γνώσεις. Η γνώση και οι θεωρίες από άλλα πεδία τέμνονται στην εκμάθηση της Αρχιτεκτονικής, και μπορούν να ποικίλουν τόσο που να περιλαμβάνουν από τη φυσική και την τεχνολογία των υλικών ως τη φιλοσοφία και τα οικονομικά. Λόγω του ευρέος φάσματος γνώσεων που περιλαμβάνει η αρχιτεκτονική, πολλά προγράμματα σπουδών της προάγουν τη διεπιστημονική μάθηση. Το συναρπαστικό με την Αρχιτεκτονική είναι ότι μπορείς να διευρύνεις τις προπτυχιακές σπουδές σου, επιλέγοντας μετέπειτα ένα πλήθος εξειδικεύσεων που ανήκουν τόσο στη θεωρία της αρχιτεκτονικής και του χώρου, όσο και στις σύγχρονες τεχνολογίες που αφορούν την απεικόνιση και αντίληψη του χώρου (σκηνογραφία, mapping, digital arts κ.λπ.).

Εκτός από τα θετικά που έχει το να στραφεί κάποιος στην Αρχιτεκτονική, υπάρχουν δυσκολίες που πρέπει να ξέρει ότι θα αντιμετωπίσει: 

Οι χρονικές απαιτήσεις: Για να επιτύχεις στην αρχιτεκτονική δυστυχώς δεν χρειάζεται μόνο ταλέντο. Απαιτείται και πολύς χρόνος, διάβασμα, μελέτη, σκληρή δουλειά και επιμονή.

Η ευθύνη: Πέρα από το αισθητικό κομμάτι της αρχιτεκτονικής, υπάρχουν και οι λειτουργικές απαιτήσεις οι οποίες εμπεριέχουν μεγάλη ευθύνη. Ένας επιπόλαιος ή πρόχειρος χειρισμός ενός έργου από έναν αρχιτέκτονα, μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα ή να εγείρει νομικά ζητήματα.

Η δημιουργία ταυτότητας: Αυτό που ξεχωρίζει έναν/μία αρχιτέκτονα είναι η προσωπική του αισθητική σφραγίδα, η αισθητική του ταυτότητα. Για να διαμορφωθεί αυτή τη “ταυτότητα”, ίσως χρειαστούν κάποια χρόνια, δεν είναι κάτι που γίνεται αμέσως.

Ελλάδα:

• Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
• Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
• Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
• Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
• Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών
• Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης

Κύπρος:

• Αρχιτεκτονικής, Πανεπιστήμιο Κύπρου
• Αρχιτεκτονική (BAArch), Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
• Αρχιτεκτονική (DipArch), Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
• Αρχιτεκτονική Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου
• Δίπλωμα Αρχιτέκτονα Μηχανικού Frederick University

Ένας/μία αρχιτέκτονας έχει αρκετές επιλογές καριέρας: από την απασχόληση σε αρχιτεκτονικό γραφείο, την εργασία σε δημόσια έργα ακόμα ή τη στροφή σε αμιγώς καλλιτεχνικά πεδία. 

Αν σε κάποιον αρέσει η ιδέα να δουλεύει ως αυτοαπασχολούμενος/η, τότε μία σταδιοδρομία στην Αρχιτεκτονική του/της το επιτρέπει. 

Οι αρχιτέκτονες μετά το πέρας των προπτυχιακών σπουδών τους είναι οι αρμόδιοι επιστήμονες που μελετούν και σχεδιάζουν τρόπους ορθής διαχείρισης του κτισμένου περιβάλλοντος.

 Μπορούν να εγγραφούν στο Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων, στο Μητρώο για έργα Αρχιτέκτονα Μηχανικού και στο Μητρώο Εμπειρίας Κατασκευαστών στην κατηγορία οικοδομικών έργων και έργων πρασίνου. Μπορούν επίσης να υπογράφουν αρχιτεκτονικές μελέτες για οποιοδήποτε έργο. Για την ανάλυση, εκπόνηση και υπογραφή μελετών δημοσίων έργων πρέπει να αποκτηθεί Μελετητικό Πτυχίο από τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων, τέσσερα χρόνια μετά την απόκτηση Άδειας Ασκήσεως Επαγγέλματος. Ως εργολήπτες του δημόσιου τομέα οι αρχιτέκτονες χρειάζονται ανάλογο πτυχίο το οποίο μπορούν να αποκτήσουν από την προαναφερόμενη υπηρεσία, τρία χρόνια μετά την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος.

Επίσης ένας/μία απόφοιτος/-η Αρχιτεκτονικής μπορεί να στραφεί σε θέσεις εργασίας όπως του project architect, του construction manager, του designer, του διαχειριστή ακίνητης περιουσίας, του ερευνητή, του πολεοδόμου, αλλά και σε άλλους σχετικούς με το σχεδιασμό τομείς, όπως ο κινηματογράφος, ο σχεδιασμός επίπλων, και τόσα άλλα. 

Το επάγγελμα του/της αρχιτέκτονα είναι νομοθετικά κατοχυρωμένο και τα επαγγελματικά δικαιώματα των αρχιτεκτόνων περιγράφονται στο Άρθρο 4 του Προεδρικού Διατάγματος 99/2018, όπως αναλυτικά μπορεί κανείς να δει εδώ. 

Ειδικά τα τελευταία χρόνια, αρκετοί/ -ες απόφοιτοι/ες Αρχιτεκτονικής διεκδικούν μία καριέρα στο εξωτερικό. Άλλωστε ο σχεδιασμός έχει τη δική του παγκόσμια γλώσσα. Εδώ, μπορεί να δει κανείς την ισοτιμία επαγγελματικών δικαιωμάτων αρχιτέκτονα μηχανικού σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. 

Τέλος, για μία σταδιοδρομία στην εκπαίδευση, οι πτυχιούχοι Αρχιτεκτονικής μπορούν να ενταχθούν στα σχολεία μετά από την συμμετοχή σε σχετικά διαγωνισμό ΑΣΕΠ (με μόρια ή με γραπτές εξετάσεις). Οι εν λόγω απόφοιτοι/-ες ανήκουν στον Κλάδο ΠΕ 81 Πολιτικών Μηχανικών-Αρχιτεκτόνων. Οι υποψήφιοι-ες πρέπει να έχουν, επιπλέον, αποκτήσει την παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια.

Επιμέλεια κειμένου: Δημήτρης Φαλλιέρος 
Ευχαριστούμε για τη συμβολή της, την Παρή Αργυρακάκη, Αρχιτέκτονα, ιδρύτρια του ATELIER29