Ο φαρμακοποιός είναι ο άνθρωπος που ξέρει τα πάντα για τα φάρμακα: από το πώς φτιάχνονται και πώς δρουν, μέχρι το πώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και πώς πρέπει να τα παίρνουμε. Δεν είναι απλώς αυτός που μας «δίνει τη συνταγή», αλλά και αυτός που μπορεί να δώσει πρώτες βοήθειες, να μας προειδοποιήσει για πιθανές παρενέργειες και να εξηγήσει πώς να παίρνουμε σωστά την αγωγή μας.

Η Φαρμακευτική έχει μεγάλη ιστορία στην Ελλάδα: διδάχτηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ήδη από το 1836! Σήμερα, το πτυχίο Φαρμακευτικής καλύπτει πολλούς κλάδους, όπως φαρμακευτική τεχνολογία, χημεία, βιοχημεία, φαρμακολογία και τοξικολογία.

Οι απόφοιτοι/ες Φαρμακευτικής έχουν μπροστά τους ένα ευρύ φάσμα επαγγελματικών επιλογών. Μπορούν να εργαστούν σε φαρμακεία, στην έρευνα, στο Δημόσιο, αλλά και στη βιομηχανία – από τη φαρμακοβιομηχανία μέχρι την παραγωγή καλλυντικών. Οι αμοιβές στον χώρο θεωρούνται ικανοποιητικές και, με εμπειρία και εξειδίκευση, μπορούν να φτάσουν σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα.

Ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις φιλοδοξίες του, ένας/μία φαρμακοποιός μπορεί να ακολουθήσει διαφορετικούς δρόμους: να ασκήσει το επάγγελμα σε φαρμακείο, να εργαστεί σε δημόσιες υπηρεσίες υγείας, να συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα ή σε φαρμακευτικές εταιρείες και βιομηχανίες καλλυντικών. Υπάρχουν, επίσης, πιο εξειδικευμένοι τομείς, όπως η τοξικολογία, η νοσοκομειακή φαρμακευτική ή η διδασκαλία σε σχολές και πανεπιστήμια. Ακόμη, δεν λείπουν και οι πιο δημιουργικές διαδρομές, λιγότερο γνωστές στο ευρύ κοινό, που συνδυάζουν τη Φαρμακευτική με την καινοτομία, τη συμβουλευτική ή και τη δημιουργία προϊόντων υγείας και ευεξίας.

Με τις κατάλληλες μεταπτυχιακές σπουδές, την εξειδίκευση και την πρακτική εμπειρία, το βέβαιο είναι πως το πτυχίο Φαρμακευτικής μπορεί να αποτελέσει το εισιτήριο για μια σταθερή και επιτυχημένη καριέρα.

Ακολουθεί μία πιο αναλυτική περιγραφή μερικών επαγγελμάτων που μπορεί κανείς να ακολουθήσει με το πτυχίο Φαρμακευτικής:

Καριέρα σε Φαρμακείο  
Η ίδρυση ή η εργασία σε φαρμακείο είναι η πιο γνωστή επαγγελματική επιλογή για έναν/μία απόφοιτο/η Φαρμακευτικής. Στην Ελλάδα, τα φαρμακεία είναι πολλά και… παντού. Σύμφωνα με το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), η χώρα μας διατηρεί εδώ και χρόνια την πρώτη θέση στην Ε.Ε. σε αριθμό φαρμακείων σε σχέση με τον πληθυσμό.

Τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) για το 2023 δείχνουν ότι λειτουργούσαν 10.503 φαρμακεία, με τους 11.482 φαρμακοποιούς που εργάζονται σε αυτά να αυξάνονται κατά 1,9% σε σχέση με το 2022. Περίπου το 35,6% των φαρμακείων βρίσκεται στην Αττική, αλλά η μεγαλύτερη πυκνότητα εμφανίζεται στη Θεσσαλία (11,5 φαρμακεία ανά 10.000 κατοίκους) και στην Κεντρική Μακεδονία (11,2).

Ακόμη και με τη μικρή μείωση (-0,5%) που καταγράφηκε το 2023, η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει την υψηλότερη αναλογία στην Ευρώπη, με 10,1 φαρμακεία ανά 10.000 κατοίκους, όταν ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι μόλις 3,2.

Για να ανοίξει κάποιος δικό του φαρμακείου θα πρέπει να αγοράσει την άδεια ενός υπάρχοντος φαρμακείου είτε να αιτηθεί να λάβει άδεια μετά από απόφαση του κατά τόπου αρμόδιου Περιφερειάρχη. Οι άδειες ίδρυσης φαρμακείων υπόκεινται σε πληθυσμιακούς περιορισμούς. Συγκεκριμένα:

Στο Άρθρο 36 του Ν. 3918/2011 ορίζεται ότι το  το επάγγελμα του αδειούχου φαρμακοποιού και η λήψη άδειας ίδρυσης και λειτουργίας φαρμακείου από αδειούχο φαρμακοποιό, όπως προσδιορίζεται από το Ν. 5607/1932 (ΦΕΚ 300 Α΄) όπως αυτός ισχύει, δεν υπόκεινται σε κανένα περιορισμό πλην των σχετικών με τα πληθυσμιακά όρια. 

Για την προστασία της δημόσιας υγείας και την ορθολογική κατανομή των φαρμακείων στην επικράτεια, καθορίζεται αναλογία ενός φαρμακείου ανά χίλιους (1.000) κατοίκους. Σε τοπικές ή δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό έως χιλίων κατοίκων επιτρέπεται η χορήγηση μίας άδειας φαρμακείου. Στα όρια της Περιφέρειας Αττικής και της περιφερειακής ενότητας Θεσσαλονίκης, η ανωτέρω αναλογία κατοίκων ανά φαρμακείο καθορίζεται σε επίπεδο δημοτικών ενοτήτων όπου αυτές δημιουργήθηκαν. Ο πληθυσμός υπολογίζεται με βάση την τελευταία απογραφή.

Σχετικά με την άδεια ίδρυσης φαρμακείου ο νόμος δίνει τη δυνατότητα απόκτησης άδειας ίδρυσης φαρμακείου και σε ιδιώτες φυσικά πρόσωπα πολίτες κράτους μέλους της ΕΕ. Οι ιδιώτες που λαμβάνουν άδεια ίδρυσης  μπορούν να λειτουργούν τα φαρμακεία μόνο μέσω ΕΠΕ, στην οποία συμμετέχει υποχρεωτικά ο υπεύθυνος φαρμακοποιός, καθόλη τη διάρκεια λειτουργίας του, με ποσοστό κατ’ ελάχιστο 33% (ΠΔ 64/2018 «Ρυθμίσεις επαγγέλματος φαρμακοποιού- Ίδρυση φαρμακείου»).

Καριέρα στο Δημόσιο
Οι απόφοιτοι Φαρμακευτικής μπορούν να εργαστούν σε νοσοκομεία μαζί με γιατρούς, νοσηλευτές και άλλους επαγγελματίες υγείας. Ο ρόλος τους περιλαμβάνει την εκτέλεση ιατρικών συνταγών, τον σχεδιασμό της φαρμακευτικής θεραπείας των ασθενών και την παρακολούθηση της σωστής λήψης της στις προβλεπόμενες δόσεις. Παράλληλα, καλούνται να κατανοούν τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ασθενή και να παρέχουν συμβουλές για τη φαρμακευτική τους αγωγή.

Οι πτυχιούχοι του Τμήματος εντάσσονται στον κλάδο ΠΕ Φαρμακευτικής και ειδικότερα στις ειδικότητες:

• ΠΕ Φαρμακοποιών
• ΠΕ Φαρμακοποιών Ελεγκτών
• ΠΕ Φαρμακοποιών Δημόσιας Υγείας – ΕΣΥ
• ΠΕ Νοσοκομειακών Φαρμακοποιών ΕΣΥ

Μπορούν να διεκδικήσουν θέσεις μέσω προκηρύξεων του ΑΣΕΠ, ενώ το κλαδολόγιο ορίζει τα απαραίτητα προσόντα για κάθε ειδικότητα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΠΕ).

Επιπλέον, οι απόφοιτοι Φαρμακευτικής μπορούν να εργαστούν σε άλλους δημόσιους φορείς, όπως στον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) ή στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ). Επίσης, μπορούν να απασχοληθούν σε ασφαλιστικά ταμεία, σε τμήματα ελέγχου και έγκρισης φαρμάκων.

Καριέρα στην Έρευνα
Πολλοί φαρμακοποιοί επιλέγουν να ακολουθήσουν τον δρόμο της επιστημονικής έρευνας, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη νέων φαρμακευτικών προϊόντων και θεραπειών. Η ενασχόληση με την κλινική έρευνα και την ανάπτυξη πειραματικών φαρμάκων απαιτεί συχνά εξειδικευμένες σπουδές, όπως μεταπτυχιακό ή/και διδακτορικό δίπλωμα, που παρέχουν τα απαραίτητα επιστημονικά και τεχνικά εφόδια.

• Οι ερευνητικές δυνατότητες για έναν/μία φαρμακοποιό εκτείνονται από πανεπιστημιακά εργαστήρια και δημόσιους ερευνητικούς φορείς έως ιδιωτικές φαρμακοβιομηχανίες και διεθνείς οργανισμούς. Η συμβολή τους μπορεί να αφορά ολόκληρο το φάσμα της διαδικασίας ανάπτυξης ενός φαρμάκου: από τη βασική έρευνα και τις προκλινικές δοκιμές, μέχρι τις κλινικές μελέτες και την τελική έγκριση κυκλοφορίας.

Καριέρα σε Φαρμακευτικές εταιρείες και εταιρείες-βιομηχανίες παρασκευής καλλυντικών
Μία ιδιαίτερα δυναμική επαγγελματική διέξοδος για έναν/μία πτυχιούχο Φαρμακευτικής είναι η απασχόληση σε φαρμακευτικές εταιρείες ή σε βιομηχανίες παραγωγής καλλυντικών. Οι θέσεις που μπορεί να διεκδικήσει καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα, από την έρευνα και ανάπτυξη (R&D) νέων προϊόντων, τον ποιοτικό έλεγχο και τη διασφάλιση ποιότητας (QA/QC), έως το ρυθμιστικό πλαίσιο και τις εγκρίσεις (Regulatory Affairs), το marketing, τις πωλήσεις και τη διαχείριση προϊόντων.

Συχνά, για την εξέλιξη σε εξειδικευμένους ή διοικητικούς ρόλους απαιτούνται περαιτέρω σπουδές, όπως μεταπτυχιακό ή/και διδακτορικό, καθώς και πρακτική εμπειρία στον κλάδο. Η εξοικείωση με την τεχνολογία παραγωγής, τις κανονιστικές απαιτήσεις και τις σύγχρονες τάσεις της αγοράς καλλυντικών και φαρμάκων αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα.

Καριέρα στην Τοξικολογία
Με τις κατάλληλες μεταπτυχιακές ή διδακτορικές σπουδές, ένας/μία απόφοιτος/η Φαρμακευτικής μπορεί να εξειδικευτεί στην τοξικολογία – την επιστήμη που μελετά τις επιδράσεις των χημικών ουσιών στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Ο τοξικολόγος μπορεί να εργαστεί σε ερευνητικά εργαστήρια, στη βιομηχανία (π.χ. φαρμάκων, καλλυντικών, χημικών προϊόντων) ή σε δημόσιους οργανισμούς που ελέγχουν την ασφάλεια των προϊόντων.

• Οι ολοένα και αυστηρότεροι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη χημική ασφάλεια δημιουργούν αυξημένη ζήτηση για επαγγελματίες που μπορούν να αξιολογούν πιθανούς κινδύνους και να συμβάλλουν στην προστασία της δημόσιας υγείας.

Καριέρα στην Εκπαίδευση
Η διδασκαλία της Φαρμακευτικής αποτελεί επαγγελματική επιλογή για λίγους/ες, καθώς οι διαθέσιμες θέσεις είναι περιορισμένες και αφορούν κυρίως αναπληρωτές σε ΕΠΑ.Λ. (Επαγγελματικά Λύκεια).

• Για να μπορεί κάποιος/α απόφοιτος/η Φαρμακευτικής να διδάξει, απαιτείται η απόκτηση πτυχίου παιδαγωγικών σπουδών από την Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. και η ένταξη στον κλάδο ΠΕ87 (Υγείας-Πρόνοιας-Ευεξίας) – συγκεκριμένα στην ειδικότητα ΠΕ87.01 Ιατρικής.
  • Η πρόσβαση στη δημόσια εκπαίδευση γίνεται μέσω διαγωνισμών ΑΣΕΠ (με μοριοδότηση ή γραπτές εξετάσεις). Οι φαρμακοποιοί-εκπαιδευτικοί διδάσκουν κατά προτεραιότητα μαθήματα όπως Φαρμακευτική Τεχνολογία Ι, Στοιχεία Φαρμακογνωσίας, Φαρμακολογία–Τοξικολογία, Κοσμητολογία, καθώς και Συνταγολογία–Νομοθεσία–Βιβλία Φαρμακείου.

Καριέρα σε δημιουργικά επαγγέλματα, ίσως λιγότερο γνωστά για τη σύνδεσή τους με τη Φαρμακευτική.
Υπάρχουν και επαγγελματικές διαδρομές λιγότερο γνωστές για τη σύνδεσή τους με τη Φαρμακευτική, αλλά εξίσου ενδιαφέρουσες. Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η Δημοσιογραφία και το Marketing.

• Στην πρώτη περίπτωση, ένας/μία πτυχιούχος μπορεί να δραστηριοποιηθεί στη συγγραφή επιστημονικών άρθρων και ειδήσεων στον τομέα της Υγείας, συνεργαζόμενος/η με έντυπα ή διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης.
• Στη δεύτερη, μπορεί να απασχοληθεί στον χώρο του Φαρμακευτικού Marketing, αναλαμβάνοντας την προώθηση και προβολή φαρμακευτικών σκευασμάτων ή προϊόντων υγείας στο κοινό και στους επαγγελματίες του χώρου.

Νέοι δρόμοι για τη Φαρμακευτική
Οι εξελίξεις στην επιστήμη και την τεχνολογία ανοίγουν συνεχώς νέα πεδία δράσης για τους/τις φαρμακοποιούς. Από τη φαρμακογονιδιωματική, που εξατομικεύει θεραπείες με βάση το DNA, μέχρι τη βιοτεχνολογία και τη νανοτεχνολογία, που δημιουργούν στοχευμένα φάρμακα σε μικροσκοπική κλίμακα, οι δυνατότητες διευρύνονται εντυπωσιακά. Η βιοπληροφορική (bioinformatics) αξιοποιεί την υπολογιστική ισχύ για την ανάλυση βιολογικών δεδομένων και επιταχύνει την ανακάλυψη νέων θεραπειών, ενώ η τεχνητή νοημοσύνη αλλάζει ριζικά τον τρόπο σχεδιασμού, δοκιμής και παρακολούθησης φαρμάκων.

Η Φαρμακευτική του αύριο θα είναι πιο διασυνδεδεμένη με την τεχνολογία από ποτέ· και όσοι/ες επενδύσουν στις δεξιότητες αυτών των πεδίων, θα βρουν μπροστά τους έναν κόσμο συναρπαστικών επαγγελματικών προοπτικών.

Για να βρεις όλα τα μεταπτυχιακά που υπάρχουν σε Ελλάδα & Κύπρο στον κλάδο της Φαρμακευτικής, ψάξε στη μηχανή αναζήτησης του eduguide, γράφοντας τις αντίστοιχες λέξεις-κλειδιά (π.χ. «Φαρμακευτική», «Κοσμητολογία», «Διοίκηση Υγείας»).

Δες ακόμα και το άρθρο μας, Τι μεταπτυχιακό μπορείς να κάνεις με πτυχίο Φαρμακευτικής; Η πλήρης λίστα!

Περισσότερες πληροφορίες για τις σπουδές στη Φαρμακευτική μπορείτε να βρείτε εδώ.