Αναρωτιέσαι συχνά αν αξίζεις τη θέση που έχεις; Αισθάνεσαι ότι οι επιτυχίες σου είναι θέμα τύχης και όχι ικανότητας; Μήπως φοβάσαι πως κάποια στιγμή θα σε «καταλάβουν» και θα αποκαλυφθεί ότι δεν είσαι όσο ικανός/ή φαίνεσαι; Αν ναι, τότε μάλλον έχεις έρθει αντιμέτωπος/η με το impostor syndrome, ή αλλιώς το σύνδρομο του απατεώνα.

Και ναι – συμβαίνει και στους/στις καλύτερους/ες.

📊 Το ήξερες; Περισσότερο από το 70% των ανθρώπων θα βιώσει έστω και μία φορά στη ζωή του συναισθήματα impostor syndrome, σύμφωνα με μελέτη των Clance & Imes, των δύο ψυχολόγων που πρώτες περιέγραψαν το φαινόμενο το 1978.

💼 Τι είναι το impostor syndrome στην εργασία;

Πρόκειται για ένα φαινόμενο κατά το οποίο ένα άτομο, παρόλο που έχει προσόντα, δεξιότητες και εμπειρία, νιώθει ότι δεν αξίζει τη θέση ή την αναγνώριση που έχει. Αντί να χαίρεται τις επιτυχίες του, θεωρεί πως έχει «ξεγελάσει» τους άλλους και ότι σύντομα θα αποκαλυφθεί.

Στον χώρο της δουλειάς, το impostor syndrome εκδηλώνεται συνήθως με:

• Υπερβολική αυτοκριτική και ανασφάλεια
• Φόβο αποτυχίας ή έκθεσης
• Αδυναμία αποδοχής θετικών σχολίων ή επιβράβευσης
• Συνεχή ανάγκη να αποδεικνύεις ότι αξίζεις

🤔 Ποιοι το νιώθουν πιο συχνά;

• Νέοι/ες στην αγορά εργασίας ή απόφοιτοι που μπαίνουν σε απαιτητικά περιβάλλοντα
• Γυναίκες σε ανδροκρατούμενους κλάδους
• Εργαζόμενοι/ες σε ρόλους υψηλών απαιτήσεων ή σε γρήγορα αναπτυσσόμενες εταιρείες
• Όσοι/ες άλλαξαν πρόσφατα καριέρα ή ανέλαβαν νέο ρόλο

📍 5 σημάδια ότι ίσως έχεις impostor syndrome

• Λες συχνά: «Δεν ήμουν αρκετά καλός/ή, απλά ήμουν τυχερός»
• Νιώθεις ότι δεν αξίζεις την προαγωγή ή τη δουλειά που έχεις
• Δυσκολεύεσαι να δεχτείς κομπλιμέντα ή επιτυχίες
• Υποτιμάς τα προσόντα σου
• Συγκρίνεσαι συνεχώς με συναδέλφους

Αν τα παραπάνω σου φαίνονται γνώριμα, τότε ίσως ήρθε η ώρα να κάνεις ένα βήμα πίσω και να δεις τον εαυτό σου πιο ρεαλιστικά.

🔍 Ξέρεις ότι υπάρχουν διαφορετικές «εκφάνσεις» του impostor syndrome;
Ανάλογα με το πώς το βιώνει κάθε άτομο, έχουν εντοπιστεί διαφορετικοί τύποι:

• Ο/Η Τελειομανής: Δεν ικανοποιείται ποτέ, όσο καλά κι αν τα πάει.
• Ο/Η Μοναχικός/ή: Πιστεύει ότι πρέπει να τα κάνει όλα μόνος/η του/της για να αποδείξει την αξία του/της.
• Ο/Η ''Φυσικό Ταλέντο'': Αν κάτι δεν του/της βγαίνει εύκολα, νιώθει αποτυχημένος/η.

(Πηγή: Valerie Young, ειδική στο impostor syndrome)

✅ Πώς μπορείς να το ξεπεράσεις

Εδώ είναι μερικά πρακτικά βήματα που μπορείς να δοκιμάσεις:

1. Μίλα για αυτό
   Μοιράσου τις σκέψεις σου με κάποιον που εμπιστεύεσαι — συχνά θα ανακαλύψεις ότι δεν είσαι ο μόνος που νιώθει έτσι.

2. Κατάγραψε τα επιτεύγματά σου
   Κράτα έναν φάκελο (digital ή έντυπο) με θετικά σχόλια, επιτυχίες, feedback, στόχους που πέτυχες. Θα σου θυμίζει την πρόοδό σου όταν η αμφιβολία εμφανίζεται.

3. Σταμάτα τη σύγκριση
   Όλοι/ες έχουν τη δική τους διαδρομή. Η σύγκριση μόνο αποπροσανατολίζει.

4. Αποδέξου ότι δεν χρειάζεται να είσαι τέλειος/α
   Το να κάνεις λάθη ή να μαθαίνεις ακόμα, δεν σε κάνει λιγότερο ικανό. Σε κάνει επαγγελματία.

5. Ζήτα mentoring
   Ένας/μία έμπειρος/η συνάδελφος ή μέντορας μπορεί να σου προσφέρει πολύτιμη καθοδήγηση και ενίσχυση αυτοπεποίθησης.

✨ Τελικές σκέψεις

Το impostor syndrome δεν σημαίνει ότι δεν είσαι καλός/ή στη δουλειά σου. Σημαίνει ότι έχεις υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό σου και ίσως δεν του δίνεις την αναγνώριση που αξίζει. Η συνειδητοποίηση είναι το πρώτο βήμα. Από εκεί και πέρα, όλα είναι θέμα στάσης.

💬 Ακόμη και οι πιο επιτυχημένοι...
Ο Howard Schultz (πρώην CEO της Starbucks) αποκάλυψε ότι, όταν ανέλαβε τα ηνία της Starbucks, ένιωθε ανασφάλεια: "Ποιος είμαι εγώ για να ηγηθώ μιας τέτοιας εταιρείας;". Ένα ισχυρό reminder ότι ακόμη και ηγετικές μορφές βιώνουν αμφιβολία.

👉 Εμπιστεύσου τον εαυτό σου. Δεν βρίσκεσαι εκεί που είσαι από τύχη. Το έχεις κερδίσει.

Κείμενο: Νίκη Λαμπίρη

Εικόνα: Canva & Freepik