«Έχει νόημα να σπουδάσω Ανθρωπιστικές Επιστήμες σε έναν τόσο τεχνολογικό κόσμο; Θα βρω δουλειά; Μήπως οι σπουδές μου θα είναι… άχρηστες;».

Είναι αλήθεια ότι η τεχνολογία τρέχει με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Κάθε μέρα ακούμε για νέα εργαλεία AI, για αυτοματοποιημένες διαδικασίες, για αλγορίθμους που κάνουν πράγματα που μέχρι χθες φάνταζαν επιστημονική φαντασία. Και σε αυτό το τοπίο, είναι λογικό να αναρωτιέσαι αν η φιλοσοφία, η ιστορία, η λογοτεχνία, η γλωσσολογία ή οι τέχνες μπορούν να έχουν θέση.

Η Αλήθεια όμως είναι πως οι Ανθρωπιστικές Επιστήμες είναι πιο σημαντικές από ποτέ!
Φαντάσου την τεχνητή νοημοσύνη όχι απλώς ως ένα τεχνολογικό εργαλείο, αλλά ως ένα πολιτισμικό και ηθικό φαινόμενο που αλλάζει τον τρόπο που ζούμε, εργαζόμαστε και αλληλεπιδρούμε. Αυτή η αλλαγή φέρνει μαζί της τεράστια ερωτήματα, και αυτά τα ερωτήματα δεν μπορούν να απαντηθούν με κώδικα.

• Ποιος είναι υπεύθυνος όταν ένας αλγόριθμος παίρνει μια απόφαση με σοβαρές συνέπειες;
• Πώς διαφυλάσσουμε την ανθρώπινη αξιοπρέπεια σε έναν κόσμο όπου οι μηχανές κάνουν όλο και περισσότερα πράγματα;
• Ποιες φωνές αποκλείονται από τα δεδομένα που «εκπαιδεύουν» την AI, με αποτέλεσμα να αναπαράγονται προκαταλήψεις και ανισότητες;

Αυτά τα ερωτήματα χρειάζονται φιλοσοφική σκέψη, ιστορικές γνώσεις, κατανόηση της κοινωνίας και πολιτιστική ευαισθησία, ώστε να δημιουργήσουμε τεχνολογία που να είναι δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς. Οι ανθρωπιστικές σπουδές σου δίνουν ακριβώς αυτά τα εφόδια. Σου μαθαίνουν να σκέφτεσαι κριτικά, να αναλύεις πολύπλοκες καταστάσεις, να κατανοείς τον άνθρωπο σε όλες του τις διαστάσεις.

Μέλλον με Προοπτικές: Νέοι Δρόμοι που Ανοίγονται για Εσένα
Αν σκέφτεσαι, λοιπόν, «Υπάρχει χώρος για μένα σε έναν τεχνολογικό κόσμο;», η απάντηση είναι ένα ηχηρό ΝΑΙ! Και μάλιστα, ο χώρος αυτός μεγαλώνει μέρα με τη μέρα.

Οι πιο καινοτόμες εταιρείες και τα κορυφαία πανεπιστήμια παγκοσμίως έχουν αντιληφθεί ότι δεν χρειάζονται μόνο μηχανικούς που να "φτιάχνουν" AI. Χρειάζονται ανθρώπους που να μπορούν να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ της τεχνολογίας και της κοινωνίας. Χρειάζονται εσένα, που θα μπορείς να εξηγήσεις τις επιπτώσεις της AI στην ανθρώπινη ψυχή, να αναλύσεις τις ηθικές της διαστάσεις, να σχεδιάσεις εφαρμογές που να είναι πραγματικά «ανθρωποκεντρικές».

Έχουν ήδη αναδειχθεί ολόκληροι νέοι κλάδοι που συνδυάζουν τα ανθρωπιστικά με τα τεχνολογικά πεδία:

• Digital Humanities (Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες): Εδώ χρησιμοποιούνται υπολογιστικά εργαλεία για την ανάλυση κειμένων, ιστορικών δεδομένων, πολιτισμικών φαινομένων. Φαντάσου να αναλύεις χιλιάδες λογοτεχνικά κείμενα για να εντοπίσεις μοτίβα, ή να χαρτογραφείς την εξέλιξη γλωσσών με τη βοήθεια αλγορίθμων.
• Ethics of AI (Ηθική της Τεχνητής Νοημοσύνης): Ένας κλάδος που εξετάζει τα ηθικά διλήμματα που προκύπτουν από την ανάπτυξη και τη χρήση της AI. Εδώ, η φιλοσοφική σου κατάρτιση είναι ανεκτίμητη!
• Cultural Data Analytics (Ανάλυση Πολιτισμικών Δεδομένων): Συνδυάζει την ανάλυση μεγάλων δεδομένων με την κατανόηση πολιτισμικών τάσεων και φαινομένων.
• Human-centered AI Design (Σχεδιασμός AI με επίκεντρο τον Άνθρωπο): Ουσιαστικά, σχεδιάζεις συστήματα AI που είναι φιλικά, χρήσιμα και ωφέλιμα για τους ανθρώπους, λαμβάνοντας υπόψη ψυχολογικούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες.

Πρακτικές Εφαρμογές
Η σχέση των ανθρωπιστικών επιστημών με την AI δεν είναι μονόδρομος. Όπως εσύ μπορείς να συμβάλεις στην υπεύθυνη ανάπτυξη της AI, έτσι και η AI μπορεί να γίνει ένας πανίσχυρος σύμμαχος στις σπουδές και την επαγγελματική σου πορεία:

• Στην Τέχνη και τον Πολιτισμό: Μπορείς να αναβιώσεις αρχαίους τόπους ή ιστορικές αφηγήσεις μέσα από εικονική πραγματικότητα (VR) και AI, προσφέροντας μια καθηλωτική εμπειρία στο κοινό. Να οργανώνεις ψηφιακά αρχεία, να καθιστάς προσβάσιμη την πολιτιστική κληρονομιά και την τέχνη σε όλο τον κόσμο.
• Στην Εκπαίδευση: Η AI μπορεί να συμβάλει στην εξατομικευμένη μάθηση, προσαρμόζοντας το εκπαιδευτικό υλικό στις ανάγκες κάθε μαθητή. Εσύ, ως παιδαγωγός με ανθρωπιστική κατάρτιση, θα καθοδηγείς αυτή τη διαδικασία, εξασφαλίζοντας ότι η τεχνολογία υπηρετεί την ουσία της μάθησης.
• Στη Δημοσιογραφία: Η AI μπορεί να βοηθήσει στην επαλήθευση ειδήσεων, στην ανάλυση μεγάλου όγκου πληροφοριών ή ακόμα και στην παραγωγή σύντομων ειδήσεων. 

Οι Κίνδυνοι που Πρέπει να Γνωρίζεις
Φυσικά, όπως κάθε ισχυρό εργαλείο, έτσι και η AI κρύβει κινδύνους αν δεν χρησιμοποιείται σωστά και υπεύθυνα. Και εδώ, οι ανθρωπιστικές σου γνώσεις είναι πιο απαραίτητες από ποτέ για να τους εντοπίσεις και να τους αντιμετωπίσεις:

• Διαστρέβλωση της Πραγματικότητας: Η AI μπορεί να παράγει «deepfakes» (ψεύτικα βίντεο ή ηχητικά) που είναι σχεδόν αδύνατο να ξεχωρίσεις από την πραγματικότητα, οδηγώντας σε παραπληροφόρηση και χειραγώγηση. Ως μελετητής των ανθρωπιστικών επιστημών, μπορείς να συμβάλεις στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης και εργαλείων για την αναγνώριση τέτοιων φαινομένων.
• Απώλεια της Ανθρώπινης Δημιουργικότητας: Υπάρχει ο κίνδυνος να βασιστούμε υπερβολικά στην AI για δημιουργικές εργασίες, οδηγώντας σε ομογενοποίηση ή ακόμα και σε αλλοίωση της καλλιτεχνικής έκφρασης. Εσύ μπορείς να αναδείξεις την αξία της αυθεντικής ανθρώπινης δημιουργίας.
• Προκαταλήψεις και Διακρίσεις: Αν τα δεδομένα με τα οποία «εκπαιδεύεται» η AI περιέχουν κοινωνικές προκαταλήψεις, τότε η AI θα αναπαράγει και θα ενισχύσει αυτές τις διακρίσεις (π.χ. φυλετικές, έμφυλες). Εδώ, η κοινωνιολογική, ιστορική και ηθική σου κατάρτιση είναι απαραίτητη για να αναγνωρίσεις και να καταπολεμήσεις αυτούς τους κινδύνους.
• Παραβίαση της Ιδιωτικότητας: Η συλλογή τεράστιου όγκου δεδομένων από την AI εγείρει σοβαρά ζητήματα ιδιωτικότητας. Πώς θα εξασφαλίσουμε ότι οι άνθρωποι έχουν τον έλεγχο των πληροφοριών τους; Αυτό είναι ένα πεδίο όπου οι νομικές και ηθικές σου γνώσεις είναι ανεκτίμητες.

Το Μέλλον ανήκει στους Διεπιστημονικούς Ερευνητές
Ο κόσμος του μέλλοντος δεν χρειάζεται μόνο ανθρώπους που ξέρουν να φτιάχνουν την AI, αλλά και ανθρώπους που ξέρουν να την καταλαβαίνουν σε βάθος. 

Αν θες να μάθεις πώς να συνδυάσεις τις σπουδές σου με την τεχνολογία και να χτίσεις ένα μοναδικό, υβριδικό επαγγελματικό προφίλ, μπορείς να αναζητήσεις σχετικά προγράμματα σπουδών στη μηχανή αναζήτησης του eduguide.gr! Επιπλέον, εάν θες να βρεις όλα τα μεταπτυχιακά προγράμματα τεχνολογίας σε Ελλάδα και Κύπρο που δέχονται αποφοίτους ανθρωπιστικών σπουδών διάβασε το άρθρο μας "Από τις Ανθρωπιστικές Σπουδές στην Τεχνολογία: Τα Μεταπτυχιακά που ανοίγουν δρόμους".

Κείμενο: Βάλια Κοντού
Εικόνα: Canva